کد مطلب:27696 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:30

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

چه دلايلي بر رسالت​شناسي شاهدانه علي(ع) وجود دارد؟

چون وحي و نبوّت و رسالت رسول اكرم(ص) نموداري از هدايت و حكمت الهي است و از منظر حكمت و كلام، هدايت رسول اكرم(ص) فعل ويژه خداست و از مرآي عرفان ظهور خاص الهي است، كسي كه خدا را با چشم دل مشاهده كرد افعال و نيز مظاهر او را خواهد ديد. بنابراين، عليّ بن ابي​طالب(ع) كه در پاسخ «ذِعْلَب» سنّت ديرپا و سيرت دامنه​دار خود را چنين ستود كه «من آن نيستم كه خدايي را كه با چشم قلب و حقيقت ايمان نبينم بپرستم» حتماً ايحاي خدا و ارسال الهي و انزال صحيفه ربوبي را مشاهده كرده است؛ زيرا اصل حاكم بر مُسَبّب​ها اين است كه رؤيت آنها محكوم رؤيت اسباب آنهاست:

«ذَوات الأسباب لا تُعْرف إلا بأسبابها» (اسفار1/26). طبق اين اصل يقيناً عليّ بن ابي​طالب(ع) شعاع وحي خدا را ديده است.

گذشته از آن دليل عام، دليل خاص ديگري در مسئله وجود دارد كه به​طور اجمال به آن اشاره مي​شود. اميرالمؤمنين(ع) در اين​باره چنين فرمود: «وَلَقد كان يجاور في كلّ سنةٍ بحِراء فاراه و لايراه غيري، ولم يجمع بيتٌ واحد يومئذٍ في الأسلام غير رسول الله(ص) وخديجة و أنا ثالثهما، أَرَي نورَ الوحي والرِسالة، وأَشمُّ ريحَ النَبوّة، ولَقد سَمِعَت رَنّةَ الشَيطان حين نَزل الوحي عليه(ع). فقلتُ: يا رسول الله ماهذه الرنّة. فقال: هذا الشيطان قد أيس من عبادته. إنّك تَسمع ما أَسمع و تَري ما أَري، إلّا أنّك لَستَ بِنَبيّ و لكنّك لَوزير و إِنَّك لَعلي خيرٍ» (نهج البلاغه، خطبه 192، بند119).

مطالب فراواني از اين گفتار كوتاه عَلَوي استنباط مي​شود كه به برخي از آنها پرداخته خواهد شد.

يكم: وحي و رسالت موجودهايي نوراني و داراي نور معنوي است كه آن نور با چشم جان ديده مي​شود.

دوم: نبوّت همان​طور كه نوراني و مُبْصَر است معطّر و مشموم است.

سوم: قلبِ وليّ خدا همان​طور كه بصير است، شميم نيز هست؛ يعني قلب وَلَوي هم باصره است و هم شامّه. از اين​رو هم مي​بيند و هم مي​بويد.

چهارم: قلب خليفه الهي گذشته از ديدن و بوييدن، نيروي شنوايي هم دارد؛ يعني سميع هم هست كه ناله ابليس را شنيده است.

پنجم: قلب انسان نايل كه مظهر تامّ بسيط الحقيقه است همه كمال​هاي امكاني را بدون تركّب و تكثّر داراست.

ششم: ديدن نور وحي و رسالت و بوييدن رايحه نبوّت و شنيدن ناله شيطان از خصوصيات مقام شامخ ولايت الهي است و اختصاصي به صاحب رسالت تشريعي، يعني پيامبر ندارد.

هفتم: عليّ بن ابي​طالب(ع) كه واجد همه كمال​هاي وجودي ياد شده است فاقد منزلت نبوّت و رسالت تشريعي است و فقط وزير رسول خدا(ص) است.

هشتم: ايمان عليّ ابن ابي​طالب(ع) به وحي و رسالت و نبوّت از سنخ ايمان به شهادت است، نه ايمان به غيب؛ همان​طور كه ايمان رسول اكرم(ص) به معارف ياد شده از قبيل ايمان به شهادت بود، نه ايمان به غيب؛ زيرا وحي و فرشته​اي كه پيك وحي است و ساير مآثر غيبي در قلب مطهر نبيّ گرامي(ص) فرود آمد: «نَزَلَ به الروح الأمين عَلي قَلبك لِتكون من المُنذِرين» شعراء/193ـ194. وقتي معارف مزبور بر قلبِ وسيع و طاهر رسول اكرم(ص) نازل شود و آن حضرت همه آن حقايق را ببيند، همه آن معارف مشهود وي خواهد بود، نه غايب از او، و ايمان آن حضرت(ص) به آن معارف از سنخ ايمان به شهادت خواهد بود، و اگر عنوان ايمان به اصول مزبور وصف مشترك رسول گرامي و ساير مؤمنان قرار گرفت منظور از آن همان معناي جامع بين غيب و شهادت است و هيچ​گونه اختصاصي به ايمان به غَيْب ندارد. امور هشت​گانه فوق ناظر به علم شهودي عليّ بن ابي​طالب(ع) نسبت به وحي و نبوّت است.

---

: آية الله جوادي آملي
حيات عارفانة امام علي(ع)